เวลาพูดถึงถนนที่ใช้ขับรถ หลายคนมักจะสับสนว่าทำไมบางสายเรียก “ทางด่วน” บางสายเรียก “โทลเวย์” หรือ “มอเตอร์เวย์” จริง ๆ แล้วคำเหล่านี้มีความหมายแตกต่างกัน และสะท้อนถึงหน่วยงานที่ดูแล รวมถึงกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
1. ทางด่วน (Expressway)
ผู้ดูแล: การทางพิเศษแห่งประเทศไทย (กทพ.)
กฎหมาย: พ.ร.บ.การทางพิเศษฯ
เก็บเงิน: แบบ Barrier Toll System (จ่ายตามด่าน) และบางส่วนเริ่มใช้ระบบ M-Flow
ลักษณะ: ส่วนใหญ่เป็นทางยกระดับในเขตเมือง เพื่อลดการจราจรติดขัด
รายชื่อ ทางด่วน (Expressway) ปัจจุบัน
ทางพิเศษเฉลิมมหานคร (ทางด่วน ขั้นที่ 1)
ทางพิเศษศรีรัช (ทางด่วน ขั้นที่ 2)
ทางพิเศษฉลองรัช (รามอินทรา–อาจณรงค์)
ทางพิเศษบูรพาวิถี (บางนา–ชลบุรี)
ทางพิเศษกาญจนาภิเษก (วงแหวนรอบนอกกรุงเทพฯ ด้านใต้) บริหารโดยกรมทางหลวง
ทางพิเศษอุดรรัถยา (บางปะอิน–ปากเกร็ด) เป็นของบริษัท ทางด่วน และรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือ BEM
ทางพิเศษศรีรัช–วงแหวนรอบนอกกรุงเทพฯ
ทางพิเศษสาย S1 (รามอินทรา-อาจณรงค์-บางนา-ชลบุรี)
2. โทลเวย์ (Tollway)
ผู้ดูแล: บริษัท ทางยกระดับดอนเมือง จำกัด (มหาชน)
กฎหมาย: สัญญาสัมปทานเอกชน
เก็บเงิน: แบบ Open Toll System (จ่ายครั้งเดียววิ่งได้ตลอดสาย)
ลักษณะ: ทางยกระดับที่สร้างโดยเอกชน ใช้ระบบเก็บเงินต่างจากทางด่วน
รายชื่อโทลเวย์ในไทย
ทางยกระดับอุตราภิมุข (ดอนเมืองโทลเวย์): อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ – ดินแดง – ดอนเมือง – รังสิต
(ปัจจุบันมีเส้นเดียว แต่ในอนาคตอาจมีเพิ่ม)
3. มอเตอร์เวย์ (Motorway)
ผู้ดูแล: กรมทางหลวง
กฎหมาย: พ.ร.บ.ทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง
เก็บเงิน: แบบ Closed Toll System (ขึ้น–ลง คิดตามระยะทาง)
ลักษณะ: ถนนมาตรฐานสูง เชื่อมภูมิภาค ขนาดใหญ่ 6–8 เลน
รายชื่อมอเตอร์เวย์ (ทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง)
หมายเลข 7: กรุงเทพฯ – ชลบุรี – พัทยา – มาบตาพุด
หมายเลข 9: วงแหวนรอบนอกกรุงเทพฯ ด้านตะวันออก (บางปะอิน – บางพลี)
หมายเลข 6: บางปะอิน – นครราชสีมา (เปิดบางช่วงแล้ว)
หมายเลข 81: บางใหญ่ – กาญจนบุรี (อยู่ระหว่างก่อสร้าง/เปิดบางส่วน)
หมายเลข 82: ทางยกระดับบางขุนเทียน – บ้านแพ้ว (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง)
4. ไฮเวย์ (Highway / ทางหลวงแผ่นดิน)
ผู้ดูแล: กรมทางหลวง
กฎหมาย: พ.ร.บ.ทางหลวง
เก็บเงิน: ฟรี ไม่มีค่าผ่านทาง
ลักษณะ: ถนนหลวงสายหลัก เชื่อมจังหวัดและภูมิภาค
ตัวอย่างทางหลวงแผ่นดิน (Highway)
ทางหลวงหมายเลข 1: ถนนพหลโยธิน (กรุงเทพฯ – เชียงราย)
ทางหลวงหมายเลข 2: ถนนมิตรภาพ (กรุงเทพฯ – นครราชสีมา – หนองคาย)
ทางหลวงหมายเลข 3: ถนนสุขุมวิท (กรุงเทพฯ – ตราด)
ทางหลวงหมายเลข 4: เพชรเกษม (กรุงเทพฯ – ภาคใต้)
ทางหลวงหมายเลข 32: สายเอเชีย (บางปะอิน – นครสวรรค์)
และอีกหลายสายทั่วประเทศ
